Wystawa fotografii Eustachego Kossakowskiego zatytułowana „Reportaż z wystawy” jest kontynuacją wystaw organizowanych w Hotelu Polonia Palace poświęconych Kazimierzowi Malewiczowi (1879-1935), awangardowemu twórcy światowej sławy.
Pierwsza europejska wystawa Malewicza odbyła się w Warszawie w Hotelu Polonia Palace w marcu 1927 roku. Dla upamiętnienia tego wydarzenia jedna z sal hotelu nosi teraz imię Kazimierza Malewicza.
Rok 1989 był przełomową datą związaną z losami spuścizny artystycznej Kazimierza Malewicza. Właśnie wówczas została otwarta w Muzeum Miejskim w Amsterdamie, pierwsza powojenna wystawa całego dorobku artysty. Złożyły się na nią obrazy po raz pierwszy wystawione w Warszawie w 1927 roku, a teraz będące własnością Stedelijk Museum, jak również wszystkie inne prace pochodzące z kolekcji i muzeów rosyjskich, dotychczas ocenzurowane i niewystawiane. Nie przypadkowo data wystawy zbiegła się ze zburzeniem muru berlińskiego i końcem zimnowojennego podziału świata. W historii awangardy wystawa była wielkim wydarzeniem. Od tego czasu nie ma chyba roku, aby gdzieś, w bliższych lub dalszych zakątkach globu, nie byłyby pokazywane obrazy Malewicza, nie pisano by setek artykułów i dziesiątek książek o jego twórczości. Wielkie muzea i prestiżowe ekspozycje zabiegają o jego dzieła. W tym kontekście, istotne znaczenie ma wystawa fotografii Eustachego Kossakowskiego zatytułowana „Reportaż z wystawy” prezentowana w Sali im. Kazimierza Malewicza w Hotelu Polonia Palace w Warszawie. Przypomina ona pierwszą warszawską wystawę Malewicza, która ponad 80 lat temu wprowadziła twórczość artysty w krąg międzynarodowej awangardy a także odwołuje się do amsterdamskiego wydarzenia rozpoczynającego po-nowoczesną wędrówkę dzieł i myśli twórcy suprematyzmu po świecie.
Eustachy Kossakowski, w 1989 roku, już jako bardzo dobrze znany artysta-fotografik, pracujący wówczas dla Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Centre Georges Pompidou w Paryżu, został zaproszony jako akredytowany fotograf, do zrobienia reportażu z amsterdamskiej wystawy Malewicza. Powstał z tego komplet kilkudziesięciu barwnych fotogramów, których radykalizm polegał przede wszystkim, na skoncentrowaniu uwagi i wyborze do reportażu jedynie fragmentów obrazów Malewicza. Kossakowski pominął wernisażowy ceremoniał, przeszedł obok przestrzeni wystawy wypełnionej tłumem zwiedzających, nie zainteresował się jej aranżacją, natomiast skupił całą swoją uwagę reportażysty na odkrywanych na nowo dziełach artysty. Zbliżył się do nich, poprzecinał fotograficznym kadrem, wybierał fragmenty układając w inną całość, wydobywał fakturę, rozciągał plamy barw, szargał kompozycję malarską przekładając ją na obraz fotograficzny. Kossakowski – fotograf powtórzył obrazoburczy gest Malewicza. Reportaż Kossakowskiego, proponował dynamiczną lekturę zmysłowości obrazów Malewicza. Czynił to w zamazywaniu figuratywnej i abstrakcyjnej jednoznaczności obrazów/fotogramów gdzie linia horyzontu w przestrzeni, mogła być krawędzią bezprzedmiotowego kwadratu, a owalna forma geometryczna znaczyć ludzki wizerunek. Poszukiwał w fotografiach atmosfery dzieł Malewicza przesyconych nieopisaną pustką, grozą nieuchronności, poczuciem uwięzienia i przemocy. Potęgował ją w przesunięciu akcentów. Samoloty z dalekiego planu, jak czarne ptaki zagroziły bliskiemu pejzażowi. Domy na horyzoncie przybrały formę klatek na pierwszym planie. Niewinne przybranie głowy przekształciło się w złowrogi hełm. Kontrasty barw w powiększeniu, przestały być oddechem dla oczu. Reportaż stał się świadectwem-dokumentem.
Eustachy Kossakowski (1925-2001), fotograf, studiował na wydziale architektury Politechniki Warszawskiej. Od 1970 roku mieszkał we Francji. Twórca akcji artystycznych i reportaży fotograficznych. W latach 1973-1990 fotograf Centre Georges Pompidou w Paryżu a także fotograf A.R.C. Muzeum Sztuki Nowoczesnej miasta Paryża (1982-1985). Fotograf pisma „Polska” współpracował również z pismem „Ty i Ja” (lata 60.) oraz licznymi paryskimi wydawnictwami (Hachette, Philippe Sers, Jean-Claude Lattes, l'Imprimerie Nationale). Związany był ze środowiskiem awangardy artystycznej. Pracował jako fotograf w Galerii Krzywego Koła i Galerii Foksal w Warszawie, współpracował z teatrem Cricot 2 Tadeusza Kantora i teatrem Jerzego Grotowskiego.
Kazimierz Malewicz (1879-1935), malarz, urodził się w Kijowie, jego rodzice Seweryn i Ludwika Malewiczowie byli z pochodzenia Polakami. Dzieciństwo spędził na wsiach ukraińskich. Uczył się rysunku w Kijowie później malarstwa w Moskwie. Od 1910 związał się z awangardą moskiewską. Początkowo tworzył obrazy nawiązujące do postimpresjonistów, fowizmu, ekspresjonizmu i kubizmu. W 1915 w Piotrogrodzie ogłosił program suprematyzmu i wystawił słynny obraz „Czarny kwadrat na białym tle”. Od tego czasu rozwijał idee sztuki bezprzedmiotowej. Po rewolucji październikowej prowadził działalność pedagogiczną i artystyczną w Witebsku (grupa Unowis). W latach 1922-1926 kierował Państwowym Instytutem Kultury Artystycznej w Piotrogrodzie. Potem kilka miesięcy przebywał w Warszawie i Berlinie (1927), wtedy opublikował traktat „Świat jako bezprzedmiotowość”, stając się znanym artystą awangardy europejskiej. W dalszej swojej twórczości rozwijał suprematyzm i poszukiwał zastosowań dla swej teorii w utopii architektonicznej. Pod koniec życia, był coraz bardziej izolowany politycznie, a w sztuce powrócił do malarstwa figuratywnego (1928-1935).
Polski Klub Artystyczny działający w latach 1916-1932 miał swoją siedzibę i wsparcie w Hotelu Polonia Palace. Odgrywał on istotną rolę w polskim życiu artystycznym okresu międzywojennego skupiając wielu artystów i intelektualistów. Prezesem Klubu od początku był Henryk Melcer (1869-1928), kompozytor i pianista, cieszący się dużą sympatią również jako organizator życia artystycznego. Wiceprezesami zostali Stefan Benzef, dyrektor banku, działacz muzyczny i kompozytor, Aleksander Zelwerowicz (1877-1955), znany aktor i reżyser oraz Edward Wittig (1879-1941), rzeźbiarz, profesor Szkoły Sztuk Pięknych, od 1922 roku członek grupy Rytm, a także jeden z założycieli w 1926 roku Towarzystwa Szerzenia Sztuki Polskiej wśród Obcych (TSSPO). Klub od samych początków deklarował sojusz z artystami, którzy „nie będąc przedstawicielami określonej z góry doktryny" dążą do stworzenia sztuki swymi korzeniami „zrośniętej z życiem polskim, będąc jednocześnie częścią dorobku kulturalnego Europy ". W PKA mieli swe wystawy „moderniści" a także twórcy awangardy. Dyskutowano o historii, estetyce i filozofii sztuki współczesnej, o relacjach między państwem a sztuką, o zagadnieniach nowoczesnej architektury. W pierwszym okresie działalności klubowej największe znaczenie miał krąg artystów związanych z ruchem formistycznym, póżniej wystawiali tutaj między innymi Mieczysław Szczuka, Władysław Strzemiński, Henryk Stażewski. Kazimierz Malewicz wystawiał w 1927 roku.
Eustachy Kossakowski
Reportaż z wystawy
Hotel Polonia Palace
Al. Jerozolimskie 45
Warszawa
Wystawa w dniach: 25 maja - 2 czerwca 2010